HASTA HAKLARI – AYDINLATILMIŞ HASTA BİLGİ & ONAM FORMU

 

Son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen bir konu için yazma gereği duydum.Aşağıda yer alanlar (onam formu) genel bilgilendirme amaçlıdır.. Hastanelerde haklarınızla ilgili merkezler mevcuttur.Sağlıkla ilgili tüm girişimsel işlemlerde size yapılacaklarla ilgili bilgilendirme, karşılıklı (hasta-hekim) görüşme ile dosya kayıtlarınıza alınacaktır !

Hasta Hakları Yönetmeliği, sağlık durumlarıyla ilgili bilgi alma hakkına sahip olunduğu bir yönetmeliktir..

“Madde 15- Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usülleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir.” der….( Hasta hakları yönetmeliği, Resmi Gazete, Tarih: 01.08.1998; Sayı: 23420 ) (S.B Hasta Hakları Yönetmeliği – buradan bakın / yada buradan)

 

Tanımlar :

• Aydınlatılmış Onam :

“Bilgilendirilmiş yada aydınlatılmış onam; riskleri, yararları ile, alternatifleri ve onların da risk ve yararlarını kapsayan tedavi uygulamasının, hekim tarafından yeterli düzeyde ve uygun şekilde açıklanmasından ve hasta tarafından hiçbir tereddüde yer kalmayacak şekilde anlaşılmasından sonra, tıbbi tedavinin, uygulamanın hasta tarafından ‘gönüllülükle kabulü’ olarak tanımlanır.”

• Standart İçerikler neler olmalıdır?

· Hastalığın tanısı
· Hastalığın nedenleri ve klinik seyri
· Önerilen tedavi yada uygulama amacı
· Tedavi için düşünülen tıbbi girişimin süresi
· Önerilen tedavi yada girişimin riskleri,komplikasyon ve olası sonuçları
· Önerilen tedavi yada uygulamaya alternatif olabilen tedavi seçenekleri
· Önerilen tedavi yada uygulamanın hasta tarafından reddi sonucu hastada yaratabileceği sorunlar
· Önerilen tedavi yada uygulama kabulü ile gözlenecek beklenir avantaj ve sonuçlar
· Tedavi yada uygulamayı kimin sağlayacağı yada gerçekleştireceği
· Varsa tedavi ücreti hakkında hastanın bunu anlayıp kavrayabileceği şekilde bilgilendirilmesi
· Bu konuların hasta tarafından anlaşıldığının değerlendirilmesi vede hastaya anlatımın sağlanması hekimin sorumluluğunda olduğu kadar,hekimin açıklayıcı görevine karşılık hastanında açıklamayı alma & anlamaya çalışma & bilme sorumluluğu da bulunmaktadır.

. Hasta, hekimin kendisini bilgilendirmesinde sonra, bu bilgilendirmenin ne derece doğru-dürüst, yeterli olduğunu aşağıdaki soru-yanıtlarla sınayabilir.

1. “Bana söylenenlerin tümünü anladım ve kendi cümlelerimle ifade edebilirim.”
2. “Doktorum bütün sorularımı açık biçimde cevapladı ve kaygılarımı benimle konuştu.”
3. “Hastalık veya sakatlığımın ne olduğunu, kapsamını ve tedavi edilmediğinde ne tehlike ve sakıncalara yol açacağı biliyorum.”
4. “Sorunumla ilgili önerilen işlemlerin mahiyetini biliyorum.”
5. “Sorunumun başka şekilde tedavisinin olup olmadığını biliyorum. Eğer varsa, bunların risk ve yararlarının neler olduğu bana söylendi.”
6. “Bana önerilen işlemin benim için en iyisi olduğuna inanıyorum.”
7. “İşlemin yarar, risk, sakınca ve yan etkilerini biliyorum.”
8. “Başarı olasılığını biliyorum.”
9. “Tedavi olmadığımda ne olabileceğini biliyorum.”
10. “’Aydınlatılmış onam formu’nun ne anlama geldiğini biliyorum.”
11. “İmzaladığım formdaki her şeyi kabul ediyorum ve kabul etmediklerimin üzerini çizdim. Bu değişikliklerden doktorum haberdar oldu.”
12. “Tıbbi müdahaleyi yapacak kişilerin kimliklerini ve özelliklerini biliyorum.”
13. “Aklım başımda ve kendimi, kararımı veremeyecek şekilde sıkıntı ve baskı içinde hissetmiyorum.”
14. “Bu müdahaleden yeterince yarar göreceğimi ve bu yararın aldığım riskten ağır bastığını düşünüyorum.”
15. “İstemezsem, bu müdahaleye onam vermek zorunda olmadığımı biliyorum.”

· Hastanın bilgilendirmeyi istememesi,hekimin hasta tarafından doğru yada makul bir hükme varacağından kuşkulanması, hastanın yaşama isteğini ortadan kaldıracaksa veya intahar eğilimi varsa bu bilgilendirme yapılmayabilir.
· Hasta yapılacak bilgilendirmeyi anlayamayacak durumda ise (zeka düzeyi , şuur durumu vs.) bu bilgilendirme hastaya değil yakınına yapılır
· Eğer bu bilgilendirme ve onam hastada panik ve korku ile kendisinde yada bir başkasında zarar verme olasılığı bulunan bazı psikiyatrik hastalarda tıbbi onam alınma zorunluluğu olmayacaktır.
· Hastayı aydınlatmadan onayın alınması kusur, kandırarak alınması irtikap suçudur (Kamu görevlisinin görev ve yetkisini kötüye kullanmak suretiyle muhatap olduğu kişi ve kuruluş temsilcilerini zorlayarak bir maddi ya da maddi olmayan menfaat temin etmesidir).

İrtikap ile rüşvet arasındaki fark şudur. Rüşvette, genellikle rüşvet alan ile rüşvet veren arasında bir tür gizli anlaşma ve sözleşme mevcuttur. Oysa irtikapta, kamu görevlisi yaptığı işin yasadışı olduğunu bilerek ve karşı tarafın (muhatap olunan kişi ve kuruluş) güç durumda olmasından yararlanarak zorla ya da ikna yoluyla bir menfaat talebinde bulunur. )

· Hukuk mantığı, iddianın sahibini, iddiasını ispatla yükümlü kılar. Yasalarımız aydınlatmanın yazılı şekilde yapılması öngörmemiş olsa da, bazı tıbbi girişimlerde yazılı rıza şekli şartı aranmaktadır.

 

* Bilgilerde Gata – Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi (anestezi AD.) resmi web sayfasından bilgi paylaşımı mevcuttur !
* Yukarıdaki bilgiler size bir fikir verme amaçlıdır, detaylar için ilgili hastane “Hasta hakları” ünitelerinden alınabilir..

 

(Onam Formu için bir taslak-örnek)

ANESTEZİ HASTA BİLGİLENDİRME VE ONAM FORMU

 

Adı Soyadı :
T.C Kim. No :
Servis :
Protokol :

Sayın Hastamız ;

Var olan sağlık probleminizin çözülmesi amaçlı,ilgili daldaki uzman doktorunuz yönetiminde yapılacak olan cerrahi (tıbbi) girişimde işlemin yaratacağı ağrı dahil birtakım sıkıntıların yaşatılmaması (hatırlanılmaması) için tarafımızdan aşağıda planlanan anestezi uygulamaları yapılacaktır..
Anestezi adına size yapılacak bu girişimsel işlemler ( uygulamalar ) bilimsel ve etik düzeyde dünya tıp literatüründe kabul görmüş,halen tıpta geçerliliği olan anestezi uygulamalarıdır.
Lütfen net ve anlaşılır şekilde yazılanları dikkatle okuyunuz !

+++

Bana yapılacak olan cerrahi (yada tanısal) girişimde,tarafıma uygulanacak olan anestezinin tipi veya tekniğin yöntemi seçiminde ;
Benim arzu ve isteklerimin de değerlendirilebileceğini bilerek, şu anda var olan genel durumuma, yapılacak olan cerrahi müdahalenin yeri, tipi ve türüne, ayrıca bu işlemin süresine, benim sağlık durumuma uygunluğu yanında uygulanacak bu yöntemin, cerrahi işlemin (müdahalenin) en iyi şekilde yapılabilmesine olanak vereceğine, ek olarak benim yaşıma, bende mevcut olan başka sağlık sorunlarımın (yandaş hastalıklarımın) varlığına, müdahale için uygulama alanında (ameliyathanede) bana verilecek olan pozisyona, ameliyat ekibinin teknik ve personel gereksinim ve imkanları gibi diğer faktörlere bağlı olarak, benim için en büyük emniyetin sağlanıp cerahi ve uygulayan(operatör) için iyi bir çalışma şartlarının oluşturulması amacıyla “en uygun anestezi tekniğinin” tarafıma uygulanacağını bilmekteyim.

 

A – Eğer bana uygulanacak anestezi tekniği “genel anestezi” ise :
Ameliyat (müdahale) öncesi birebir görüştüğüm anestezi uzmanı tarafından yapılan muayene ve tetkiklerin incelenmesi ile, cerrahi girişimin bende yaratabileceği (yada var olabilen) korku ve endişelerimin giderilmesi amacıyla (premedikasyon işlemidir) ameliyathane dışında bana uygulanacak ilaçların bende rahatlık hissi yaratacağını, geçici unutkanlık ve / veya uyku halinde olabileceğimi ve sonrası müdahaleye alınacağımı bilmekteyim.
Daha sonra (genelde ameliyathane) müdahalenin yapılacağı ortamda benim güvenliğim için birtakım yaşamsal parametrelerin izlenmesi (monitörizasyonu) amacıyla ön hazırlıkların yapılacağını ;

•   EKG – kalp – elektrotlarının vücuduma yerleştireleceğini
• Özel bir iğne ile damarıma serum girileceğini (serviste de yapılabilir !)
• Tansiyon ve parmak ucumdan kan oksijenimin ölçüm işlemlerinin yapılacağın
• Eğer gereksinim olursa anestezi uzmanınızın gerek göreceği başka özel uygulamalarında yapılabileceğini bilmekteyim (böyle bir durumunuz varsa danışın !)..

Bu ön hazırlık sonrası damarıma takılan (ilaç içermeyen) serumdan uyutucu ilaçlarla / (yada küçük çocuklarda maske ile) uyutulacağımı, ardından bilincimin kaybolacağını sonrasında ise solunum yollarının güvenliği ve anestezi gazlarının (oksijen dahil) solunum yollarımla (akciğer) alımı için boğazıma bir plastik tüp yada gırtlak maskesinin takılacağını bilmekteyim (bu uygulamalar tarafınızdan hatırlanmaz, endişelenmeyin !).Kısa bir süre sonra müdahaleniz başlayacak ve siz artık bir şey hissetmeyeceksiniz.

Ameliyat yada müdahale boyunca yaşamsal fonksiyonlarınız, takip ve kayıt altında tarafımızdan yapılacak ve izlenecektir.Müdahaleniz bitme aşamasında anestezik madde verimi kesilerek, güvenli bir biçimde uyandırılacaksınız.Artık boğazınızda boru ve benzeri bir aparat kalmayacak, kendi solunumunuzla bir süre daha sizi takip edeceğimiz “ayılma odasına” alınacaksınız. Burada yetişmiş elemanlarca ve tarafımızdan nabız, solunum, ateş,bilinç ve uyanıklık durumunuzla, özellikle varsa ağrınızla takip altında tutulacağınızı unutmayın. Bu süreç o anki durumunuzla vede cerrahinize göre 1/2 -3 saat olabilmektedir.
Genel anestezi uygulamasında dünyanın her yerinde görülebilen sorun ve sıkıntıların temenni etmesek de, sizde de olabileceğini hatırlatırız.

Bunlar :

1 – Solunum sisteminizde olabilecekler ;

• Sizin var olan anatomik yapınıza (dilin büyük,çenenin & ağzın küçük ,soluk borusunun ilerde olması vs. gibi gibi olumsuzluklar..), tekniği uygulayanın tecrübelerine bağlı olarak soluk borusuna yerleştirilecek olan tüp’ün yerleştirilememesi söz konusu olabilir.Anestezistiniz ya sizi uyandırır, bir başka zaman bir başka uygun tekniği dener, yada şartlara ve gereksinime (aciliyete) göre maske ile anesteziye devam edebilir.
• Tüpün soluk borusuna yerleştirme işlemi sırasında / yada yerleştirelemediğinde, eğer tok iseniz (daha fazla riskle) kusabilirsiniz ! mide içereği ve asidi istemeyerek soluk borusundan akciğerlere kaçabilir. Ve ciddi olabilen bir sağlık sorunu ile karşılaşabilirsiniz (doktorunuza danışın!).Bunları yaşamamak için mutlaka ameliyat yada girişimden önce en az 6 saat tam aç kalmalısınız, su dahi içmemelisiniz.Ancak acil cerrahide bu süre zaruri olarak kısa tutulabilir (danışın !). Çocuklarda bu süre 2 – 4 saate düşebilmektedir.
• Yukarıda anlatılan tüpün yerleşimi sırasında istemeyerek ağzınıza,dişinize ve dilinizle ağız boşluğuna zarar gelebilir.Bunlar özellikle sizin anatomik & yapısal ağız-çene – dil – damak bozukluklarınızda daha sık gözlenebilen sorunlardır.
• Uyandıktan sonra özellikle beyaz tenlilerde, gebelerde, bayanlarda daha belirgin olarak soluk borunuza yerleştirilen plastik tüp etkisiyle (sigara içimi, kr. laranjit olayı arttırır) gırtlağınızda 2-3 gün sürebilecek ve kendiliğinden geçebilen kaşıntı, gıcıklanma ve tahriş durumunu, boğaz ağrısını yaşayabilirsiniz.

2 – Dolaşımsistemi sorunları ;

• Serum takılan cildinizde yanma,kızarma ve tahriş hali nadirende olsa görülebilir.
• Eğer sizde mevcut ise ,koroner arter hastalığı, hipertansiyon, diabet, kalp kapağı hastalıkları, ritim bozukluklarında gerek cerrahi gerekse anestezi riskiniz artabilir.
• Çok nadirde olsa operasyon / işlem anında yada sonrası kalp krizi geçirebilirsiniz
• Özellikle her ilaçta olduğu gibi anestezide kullanılan ilaçlara karşı alerji gelişebilir.Tansiyon ,nabız düşebilir.Dolaşım ve solunumunuz olumsuz etkilenebilir.

3 – Diğer sorunlar ;

• Eğer gerekecek ise ameliyat sırasında kan transfüzyonu (nakli) uygulanabilir. Bunun risklerini size müdahaleyi yapacak ilgili hekiminizden lütfen öğrenin !
• İşlem sırasında size yeterli önem verilerek pozisyonunuz verilirken, bazen istemeden verilmiş olan pozisyonunuzla sıkıntı yaşayabilirsiniz.Bunlar sinir zedelenmesi, adale ezilmesi, morarma, çizik, yanık şeklinde olabilir.Nadiren gözde tahriş halini yaşayabilirsiniz. Bunların çoğu tedavi gerektirmeyen ve kısa sürede hatasız geçebilen sorunlardır.

Tüm bu bilgiler ve alınacak önlemlere karşılık anestezi doktorunuzun size belirlediği bir “anestezi risk” grubunda olacağınızı biliniz ( sorunuz ! ).

Genel anesteziye bağlı ölüm oranının tesbiti güçtür ve bu oran modern ülkelerde bile tek başına anestezi kaynaklı olarak  1/200.000′ lere kadar istatistiksel değerlere ulaşmıştır.

 

B –Eğer bana bölgesel anestezi tekniği ( epidural yada spinal ) uygulanacak ise :

Size yapılacak ön hazırlık genel anestezide olduğu gibidir.Yukarıdakilerden farklı olarak uygulanacak bu anestezi tekniğinde ;

• Bilincim kapanmadan (uyutulmadan) yanlızca ağrı duyusunun engelleneceğini, ancak dokunma duyusunun kalkmayacağını ve bana acı vermeyeceğini biliyorum.İşlem sırasında gerginliğim olursa küçük dozda rahatlatıcı ilaç alabileceğim uyarısında bulunuldu!
• Belimden ve omurga arasından özel bir iğne kullanılarak işlemin tamamlanacağını ve yalnızca altında yer alan bölgenin uyuşacağını bilmekteyim.
• Uygulama sonrası geçici süre hareketlerimin kısıntıya uğrayacağını biliyorum.
• Uygun görülürse bu tekniklerde özellikle ameliyat sonrası ağrı tedavisi amaçlı kateter yerleştirilip, ilaç enjeksiyonu ile ağrımın kesilebileceğini biliyorum.
• İşlemin oturur yada yan yatar pozisyonda yapılarak sonra yatırılacağımı bilmekteyim.

Uygulama sırasında yada sonrasında ;

• Tansiyonumun ve nabız sayımın düşeceğini,bulantı veya kusmanın gözlemlenebileceğini bilmekteyim, anestezi uzmanımın gerektiği an ve uygun gördüğü girişimleri yapacağını kabul etmekteyim.
• Özellikle spinal anestezide sonrası baş ağrısının oluşabileceğini, ne şekilde tedavi yapıldığını bilmekteyim.
• İşlem sonrası geçici veya çok nadir kalıcı o bölgeye ait kanama, sinir zedelenmesi olabileceğini bilmekteyim.
• Baazen işlem sonrası teknikten yada anatomik yapıdan kaynaklı ,yeterli anestezi sağlanamayabilir (yamalı blok – sorunuz !).Bu durumda ağrı duyarsanız doktorunuz bir başka yönteme baş vurup sizi uyutabilir, damardan ağrı kesici verebilir yada genel anesteziye geçebilir !
• Çok ender olarak enfeksiyon riski (memenjit) vardır.Ancak işlem tamamen steril alanlarda uygulanır olduğundan görülmesi azalmıştır.
• Kullanılan lokal anesteziklere karşı sizde allerji gelişebilir!
• İşlem sonrası kalıcı olmayan bel ağrısı şikayetleriniz olabilir.
• Nadiren katater veya iğne kırılıp kopabilir (cerrahi gerektirir)
• İdrar yapmakta zaman zaman kısa süreli zorlanmalarınız (tutukluluk) olabilir.

(Yukarıda sıralanan olumsuzlukların görülebileceğini bilmekteyim)

 

Bütün anestezi işlemleri sırasında ve/ veya sonrasında beklenen veya beklenmeyen yan etkiler veya kalıcı ve geçici olabilen sorunların giderilebilmesi için tarafımdan azami önlemler alındığını unutmayın!.

• Bana sunulan bu bilgilendirme ve onam formunda, anestezi girişiminde oluşabilecek riskleri, yararlar ve avantajları, muhtamel sakıncaları ile olabilecek alternatifleri yeterli düzeyde ve uygun biçimde bana aktarılmıştır, bu uyarılar bende hiçbir tereddüte yer kalmadan gönüllülükle tarafımdan kabul görmüştür.
• Önerilen tekniğin tarafımdan reddi durumunda bende yaratabileceği sorunları da bilmekteyim (Doktorumun önerdiği teknik yada tedavi şeklini kabul etmediğim zaman ne tür sakıncaların olacağını bilmekteyim).Bana önerilen işlemin benim için en uygun olduğuna inanmaktayım.Bana uygulanacak anestezi girişiminde yeterince yarar göreceğimi ve bu yararın aldığım riskten daha ağır bastığını düşünüyorum.İstemesem bu müdahaleye onay vermeyeceğimi de bilmekteyim.
• Bu tekniği bana uygulayacak anestezi uzmanını tanımaktayım.
• Kaygılarım benimle paylaşıldı ve sorularıma uygun cevaplar aldım.

Aklım başında kendi rızamla ve baskı altında olmadan ne anlama geldiğini bildiğim bu onayı vermekteyim.

( imzalıyorum )

 
Sorumlu anestezi uz.doktor             Onay veren / yada vasisi                 Düzenleme tarihi  
(  imza – kaşe  )                                       ( Ad – soyad – imza )                                         … / …
 

 NOT :
Bu onam formunu imzalamakla siz tüm sorumluluğu almış olmadığınız gibi, anestezi uzmanınızın sorumluluğu da ortadan kalkmayacaktır. Tarafınızdan doldurulan bu belge sizi bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. 

 

** Yukarıda sunduğum onam formu her hastaneye ait matbu- standart bir belge değildir ! Kurumlarda farklı sunumlarda olabilir..Hedeflenen amacı için yeterli olabileceği düşünülerek tarafımdan hazırlanmıştır.

 

Bilgilerinize, Dr.Kaya ÇULHA

 
 
 

– Sayfa Başına Dön –

önceki sayfa | sonraki sayfa