• İNTRAVENÖZ SIVILAR ( SERUMLAR )

 

Kolloidler :

Bu grup sıvılar plazma yerine geçenlerdir.Kan proteinleri görevi olarak,onkotik basınçta = sıvı bağlamada etkileri mevcuttur ( Plasma genişleticiler ).

A ) Doğal olanlar ;
insan serum albumini , plazma protein fraksiyonu , taze donmuş plazma.
Bunlar maliyetli ürünlerdir,hipoproteinemi ile birlikte olan hipovolemide replasman = yerine koymak amaçlı kullanımları vardır.

B ) Yapay olanlar ;
Enfeksiyon riskleri doğal olanlar için varken bunlarda yoktur.Kolay temin edilirler,ucuzdur. Replasmanda etkili sıvılardır.

Dekstran : Polisakkarittir.Dekstran 70 ( Macrodex ) ve Dekstran 40 ( Reomacrodex ) formunda bulunurlar.Deksran 70 uzun etkilidir ( 6 saat ) ,bu sıvı hemorojik şokta iyi bir replasman sağlar.Dekstran 40 daha kısa etkilidir,kullanımında eşit miktarda kristalloid sıvı ile birlikte kullanımı daha uygun olacaktır.Böbrek yetmezliğinde dikkat !..

Dekstranlar ayni zamanda kan akımını arttırarak,trombotik olayların önlenmeside yardımcı rol alırlar.Bunların her 1 gr. ‘ı 20 ml. suyu bağlar.

Jelatin : % 4 lük olarak ,SF içinde kullanılırlar.Pıhtılaşmaya etkileri yoktur. 2 saat etkilidirler. 1 / 2 litresi yaklaşık 600 ml. kanı karşılar.Örnek : Haemaccel , Physiogel ..

Nişasta : HES ( hidroksietil starch ) ,böbrek ve pıhtılaşma üzerine belirgin etkisi yoktur.

Kolloidler, pıhtılaşma bozukluklarında,karaciğer ve böbrek yetmezliklerinde,allerjide dikkatle kullanılmalıdır.

 

Kristaloidler :

Genelde idame ( akciğerler,cilt,idrar ve feçes kayıpları misali ) ve sıvı replasmanında kullanılırlar.
Spesifik kullanımları da vardır ( % 5 Na Cl gibi.. )

Glukoz : Yoğunlukları farklıdır.% 5 lik olanı izotoniktir,damar yolu amaçlı , idamede,taşıyıcı sıvı olarak kullanılır.Travmatik durumda stres ile kan şekeri yükseldiği için bu sıvı – dektros- uygun olmayacaktır.Gereksinim yoksa orta süreli cerrahilerde 1 lt. dolayında verilmesi uygundur ( erişkin ).. 1 / 5 lik Sf içinde % 5 olanı daha sık kullanılır.Konsatrasyonu arttıkça tromboflebit ihtimali de artar.

SF = Serum Fizyolojik : % 0,9 olanı normal serumla özdeştir.Şokta iyi bir replasman sıvısıdır.

Ringer laktat ( Hartmann solüsyonu ) : 1 / 6 mol. Na içeren ringer soluüsyonunun adıdır.

 
 

• SEDASYON, DERİN SEDASYON VE GENEL ANESTEZİ TANIMLAMALARI

** ASA /Amerikan derneği –  tartışma unsuru olmasın diye yeniden bu terimleri tanımlamıştır.

**

 
 

• KULLANILAN İLAÇLAR , ANESTEZİ İLE OLAN ETKİLEŞİMLERİ

Anestezi alacak ve aşağıdaki ilaçları kullanan hastalarda şu protokol uygulanır ;

** Ayrıce yandaş hastalıklarda anestezi ilkelerine bakın!

·         Anti koagulanlar :

ASA – aspirin : Operasyondan 1 hafta önce
Varfarin – Coumadine : Operasyondan 5 gün önce
Klopidogrel – Plavix : Operasyondan 7 gün önce
Tiklopidin – Ticlid : Operasyondan 2 hafta önce, Kesilirler ..

·         Anti diabetikler :

• Oral AD. ( Diyaben, Gliben, Diamicron, Minidiab vs. ) : Operasyon öncesi akşam kesip , İV.tamponize – insülin solusyonuna geçilir.
• İnsülin preparatları : AKŞ normal ise sabahki dozu verilmez. AKŞ yüksek ise, sabahleyin günlük verilen dozun yarısı verilir.

·         Anti depressanlar :

• MAOİ ( fenelzin, izokarboksazid, bunlar TR de yok, meklobomid – Aurorix ) : Opersayondan 2 hafta önce kesilir
• Trisiklik antidepressanlar : amitriptilin ( Laroxyl ), klomipramin ( Anafranil ), imipramin ( Tofranil )… Operasyondan 1 hafta önce kesilirler.
• Lityum : kan seviyesine bakılarak , en az 1 hafta öncesi kesilir.

·         Anti parkinson ilaçlar :

Levodopa, Dopa ( sinemed, madopar ) : Operasyondan 1 hafta önce kesilir.

·         Diüretikler :

Klortalidon ( regreton ), indapamid ( fludex ), mefrusid ( baycaron ), furosemid ( desal – lasix ) : Ameliyat öncesi akşam kesilerek, sabah dozu verilmez ( dehitratasyon ve hipovolemiye neden olabilir )

·         Non steroid anti enflematuar analjezikler :

Diclomec, brufen, aprol, voltaren vs ..Operasyondan 1 hafta önce kesilir ve yerine paracetamol / opioid eklenir.

·         Antibiotikler;

Sonu … “misin” ile bitenler ( gentamisin, kanamisin, neomisin ) non depolarizan bloğu uzatacağı için başka antibiotikle değişimle , önceden kesilmelidir.

·         kortikosteriodler :,

son 3 ayda 1 hafta ve fazla süreli kullanımlarında , ek stresi karşılamak için dozları arttırılmalıdır.

·         Alkol – sigara :

Alkol en az, son 2 gün alınmamalı , sigara için en azından son 48 içmemelidir.

** Diğer İlaçlar :  anti reflü – anti ülser ilaçları, ACE ( hipertansiyonda ) inhibitörleri, nitratlar, kalsium kanal blokerleri – beta blokerler < anestezi ihtiyacı azalır ! >, anti aritmikler, antitiroidler ( propycil ), teofilin – aminofilin < aritmi yapar, halotan kullanma ! >, anti epileptikler ( luminal , tegretol , lidanil ), ameliyat günü dahil kesilmeden kullanılanlardır.

 
 

• POST OP. ANALJEZİ GEREKSİNİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

·         Yaş
·         Cinsiyet
·         Yandaş hastalık
·         Preoperatif hasta eğitimi
·         Hizmet sağlayanların tutumu
·         Operasyonun yeri ve büyüklüğü
·         Kültürel ve kişilik özellikleri
·         Hastanın fizyolojik, psikolojik yönden hazırlanması
·         Hastanın ağrıya karşı bireysel yanıtı

 
Yeterli post op. analjezi sağlamakla :

·         Hızlı iyileşme
·         Hastanın rahatlaması
·         Fizik ve mental stresin kalkması
·         Hızlı ayağa kalkması
·         Solunumun düzelmesi
·         Kalp damar sisteminin düzelmesi
·         Yan etkilerin azalması
·         Hastanede kalış süresi ve masrafların azalması
avantaj sağlar….

**

 
 

• GENEL ANESTEZİDE MASKELİ VENTİLASYON (entübasyon koşulları hazır olmalı!)

 

Ön koşullar :

·         Tam aç kalmış hastada , stabil ve vital fonksiyonların kısıtlı olmaması ,anatomik yapıda sağlamlık ( çene , sakal ,dişler , malformasyon vs. )
·         Vücud boşlukları haricinde bir cerrahi ( 1 saatten kısa zamanlı )
·         Hasta açısından inhalasyon anestezisinin kullanılabilirliği
·         Gerekli olabileceğinden ( ek ilaç uygulaması ,destek vs .) yardımcı bir eleman
·         Sırt üstü yatar pozisyon ( serbest şekilde hasta başına ulaşabilme )
·         Litotomi , kısa süreli vakalarda sorunsuz pozisyondur
·         Trandelenburg fonksiyonları bozabilir ! dikkat , kısa süreli ve zayıf hastada kısmen uygulanabilir
·         Aşırı şişman hastada sırt üstü pozisyon dahi solunumu bozabilir ,dikkat !
·   Spontan solunumun korunamaması, kısıtlı solunum mevcudiyeti ,solunum yollarının açık tutulmasının sağlanamadığı hallerde ; entübasyon koşulları hazır olmalıdır.Bu durumlarda entübasyonlu anestezi en emin yol olacaktır.

Kullanım alanları :

·         Yara cerrahileri, vücudun periferik – kısa süreli girişimsel işlemleri, parmak ampütasyonu, metal – çivi çıkarılması, küretaj , konizasyon ,sistoskopi,üreter kateter uygulamaları
·         Yetersiz rejional anestezinin / epidural & spinal anestezinin takviye edilmesi
·   KOAH, akciğer hastalığı, bronşit maske anestezisinde kesin kontrendikasyon değildir.Uygun hastalarda kas gevşeticilerden, entübasyondan ve iritasyondan korunma – bunların olumsuzluklarından uzaklaşma ve spontan solunumun korunmasını sağlayarak, avantaj dahi elde edilebilir. Komplike olmamış ve entübasyon koşulları sağlanmış uygun hastalara , tecrübe ile denenebilir.
·    Acil sezaryende beklenmeyen zor entübasyonda maske ile anestezi sürdürülebilir ( elektif vakada deneme ! ).

 

Aşağıdaki durumlarda <maskeli ventilasyon> uygulamayın! :

·         1 yaştan küçük hasta
·         Tok sınırında hastada
·         Stabil olmayan kalp ve solunum yolu hastaları
·         Yüzükoyun , yan ve benzeri hasta pozisyonları
·         Batın içi operasyonlar , baş boyun ,yüz cerrahileri
·         Uzun süreli cerrahilerde

Dikkat ! :

·     Monitörizasyonu unutma
·     İV anestezik ajanı ( pentotal – propofol ) en az 1 dk. da yavaş puşe uygula.Spontan solunumu deprese etme
·    Hasta derin uyumadan / indüksiyonun erken döneminde, maske ile ventilasyona hemen geçmeyin
·    İnhalasyon ajanlarını ( halotan ,sevorane vs. ) % 1 den başlayarak kademeli olarak arttırın
·   Göz küreleri ortada ve sabit – nistagmus ( şaşılık ) yok – pupiller küçülmüş ise anestezi yeterli derinliğe ulaşmıştır.Bu süreç ortalama 5 – 10 dk. yı alır Ancak sonrası dönemde cerrahi uyarıyı uygulatın / insizyon ..
·     Bu süre öncesi erken cerrahi uyarı ile öksürük ,iritasyon ,bronkospazm , kusma oluşabilir.Dikkat !
·   İşlem sonrası gazları kesin , yine 5 -8 dk. oksijenle ventilasyon sonrası hastanın maskeye ve çeneye direnç gösterme tepkisi olana kadar ventilasyonu takip altında tutun
·   Pupillalarda genişleme hasta uyandıktan sonra da gözlenen durumdur aklınızda bulunsun ,korkmayın
·   Son 3 – 4 sütür kalana kadar azot verebilirsiniz , ancak difüsyon hipoksisini unutmayın !
·   Hastaları ayılmada klasik genel anestezi protokolü ile takip edin

**

 
 

• BAZI ÖNEMLİ İLAÇLAR VE DOZLARI

 

·         Atropin – anti vagolitik, antikolinerjik :

1 mlt.amp = 0,25 – 0,50 mgr.
Süt çocukları : 0,02 mgr. / kg , Çocuk : 0,015 mgr. / kg , Erişkin : 0,01 mgr. / kg

·         Beloc ( metoprolol ) – anti aritmik :

5 mlt.amp = 5 mgr.
Yavaş enjeksiyon, iv. 1 mlt. dozlarla , gereğinde max. günde 20 mgr.

·         Aritmal ( lidokain ) – anti aritmik olarak :

% 2 – 10’ luk 5 mlt. amp = cc / 20 – 100 mgr. etken madde içerir.
kg / 1 mgr. iv puşe , gerekirse infüsyon : % 10’ luk 2 ampul = 1000 mgr. 250 cc. sıvıya ( % 5 dekstroz ) eklenir = 4 mgr. / cc / 20 damla . = 4000 micro gr.

Bunun infüsyon dozuda : 20 – 60 microgr. / kg / dk. (Örn. 70 kg erişkin için , 21 – 63 mlt. / saat infüsyon dozu ayarlanır).

·         İsoptin ( verapamil ) – anti anjinal , anti aritmik , anti hipertansif :

2 mlt. amp = 5 mgr.
Sulandırılarak , yavaş iv. Enjeksiyonla ½ – 1 amp. , gereğinde 10 – 15 dk. sonra yarı dozda tekrar.max. 50 mgr / gün
50 mgr. / 50 mlt. sf içinde – 1 mgr. / cc ; 0,5 – 1 microgr. / kg / dk. infüsyonla verilir.

·         Niprus ( nitroprussiyat ) – anti anjinal , anti hipertansif :

1 amp – 60 mgr./ 50 mlt. % 5 dekstrozda çözülür.İnfüsyon dozu , 0,3 – 8 mgr. / kg / dk.
Örn : 70 kg. için 1 – 28 mlt. / saat ‘dir. Siyanür zehirlenmesinde ( yan etki ! ) 4 – DMAP 1 mgr. / kg.

·         Lasix ( furosemid ) – diüretik :

2 mlt – 20 mgr. ampul
Doz kliniğe göre değişkendir,Max. Doz 2000 mgr. / gün

·         Prednol – L ( metil prednisolon ) – kortikosteroid :

Flk = 20 , 40 , 250 mgr. çözücülü formda
Doz değişkendir, genelde 1 – 1,5 mgr./ kg. iv. Puşe dozu laringeal spazm , yada ciddi olmayan allerjide yeterlidir.Şokta 30 mgr / kg ’ a kadar çıkılabilir

·         Dopamin – dopaminerjik etkili :

5 mlt. – amp / 50 mgr.
İnfüsyon dozu . 250 mgr. dopamin / 50 mlt. sf . ile sulandırılır ( cc – 5 mgr = 5000 microgr. )
0,5 – 8 microgr. / kg / dk. dozda infüsyonla uygulanır.

·         Teofilin ( aminofilin ) – bronkodilatatör :

10 mlt.amp = 240 mgr.
2,5 – 4 mgr. / kg. yavaş iv. İnfüsyon dozunda ( 10 – 15 dk. ) .Sonra 0 , 5 mgr. / kg / saat perfüsyonla idamesi sağlanır

**

 
 

• BASINÇ BİRİMLERİ ( mmHg , bar , cmH2o .. )

 Şu kafa karıştıran basınç birimleri vardır ya ; yok mmHg , cmH 2 O , bar …vs.. Gelin bir bakalım ve artık kafaları karıştırmayalım .

1 mmHg = 1 Tor = 0,133 kPa = 1,33 mbar = 1,33 cm H 2 O
kPa : kilopaskal , mbar : milibar
1 kPa = 1000 Paskal ( Pa ) = 7,5 mmHg = 10,2 cm H 2 O
1 bar = 100 kPa
1 mbar = 0,1 kPa
1 atmosfer ( atm ) = 760 mmHg ( tor ) = 101,3 kPa = 1,013 bar = 14,695 psi = 1033,2 cmH2o

 
Atmosferik Basınç:
Havanın deniz seviyesindeki ağırlığı 1 atmosfer (atm) olarak tarif edilir, bu da 14,7 pound per square inch * (psi) ya da 760 mmHg , 1 atm. basıncı ifade etmektedir. Bu, deniz seviyesinde, insan vücudu yüzeyine binen doğal bir basınçtır ve insan yaşamı için ideal basıncı oluşturmaktadır.

Her 33 feet (=10 m) denizdeki derinlikte 1 atm. basınç eklenir (14,7 psi). Havacılıkta durum çok farklıdır. Deniz yüzeyinden havaya yükselmelerde basınç çok az değişir. Örneğin 18.000 feet (= 6000 m) yükseklikte, basınç sadece yarım atm. azalmaktadır

· Erişkinde akciğere tidal volüm ulaştırmada kullandığımız hava yolu basıncı = < 30 cm H2O dur. Genelde 13 – 26 cm H2O yeterli olurken , hava yolu obstrüksiyonlarında ( tıkanıklıkları ) bu değer 70 cm H2O ya kadar çıkabilir.Atelektazinin  önlenmsi için , 10 – 15 ml / kg. tidal volüm , 10 – 14 frekans / dk. ile erişkinde mekanik ventilasyon uygulanır.Buda 100 ml / kg. üzeri bir dakika solunum volümü demektir.
·         Çocuklarda 6 – 1 3 , bebeklerde 2 – 6 cm H2O basıncı yeterli olacaktır.
 
Tansiyon arteriel ile ilgili bir not :

• Sistol basıncı – Diastol basıncını = Nabız basıncı’nı verir (periferik nabazandan dolgun yada zayıf hissini veren basınçtır )
• Diastolik basınç + nabız basıncının / 3 = Ortalama kan basıncı

Örn : 120 / 90 mm Hg , Nabız Basıncımız => 30 mmHg
90 + 30 / 3 = 100 mmHg ‘de Ortalama kan basıncını verecektir..

**

 
 

• KAFA TRAVMALI HASTADA ANESTEZİ İÇİN İLK YAKLAŞIM ?

·         Hematom boşaltma
·         Radyolojik inceleme
·         Kraniotomi gibi girişimsel işlemler için anestezi gerekebilir
·         Hava yolu kontrolü
·         Kardiovasküler stabilite
·         Kafa içi basıncının kontrolü
·         Ateşli silah yaralı olgularda ( hipnotikler – propofol – barbitürat , opioid tercih edilir )
·         Künt travmalı olgularda ( inhalasyon ajanları tercih edilir )
·         Derin komada olsa anestezi gerektirmeyecek hasta entübe edilir ( solunum kontrolü )
·         Kompresyon – basınç kalkınca bilinç geri dönebileceğinden , anestezi her an gerekebilir !
·         Vakaların büyük bölümünde diğer sistemlerde etkilenmiştir ! dikkat

**

 
 

ELEKTROKONVÜLSİF (ECT) -ANESTEZİ UYGULAMALARI

  ** ECT – Elektrokonvülsif tedavi , Elektropleksi

·         Anksiyete ile beraber ağır depresyondaki hasta gruplarında,
·         Transkütan elektrik verilerek (uygulam şekli ile) ,
·         AC direkt akım –> 30 – 50 joule akım şiddeti uygulanır..
·         Aralıklı tedavidir, tekrar uygulamalı 6 – 8 kez / haftada olabilmektedir!
·        Uygulamada kas spazmı ile kırıklar, diş hasarı, omurga zedelenmesi olabileceğinden kas gevşemesi istenebilir.Dikkat!
·         Hipoksiyi önlemek temel amaç olmalıdır.
·         Kardiovasküler yanıtı yakından kontrol edin
·         Hastada protez olmayacak ( diş, lens vs ..)
·         Pentothal 2 mgr / kg , propofol 2 – 2,5 mgr. / kg , gerekirse lystenon
·         Psikotrop anti depresan kullanımı var ! ilaç etkileşimlerine dikkat…
·         Monitörizasyon şart!
·         Kalp yetmezliği, yeni enfarktüs, ağır osteoporoz, beyin tümöründe uygulamayın!
·     Benzeri uygulama Kardioversiyon da – CV – da olabilir.Ancak kas kontraksiyonu bunda yaygın olmayabilir. Kas gevşeme gerekmeyecektir ! Derin sedasyon da bunlarda işi görür ( dormicum ).

 
 
 

– Sayfa Başına Dön –

 

önceki sayfa | sonraki sayfa